Wat is een woordmerk?
Een woordmerk is de naam voor jouw producten of diensten, zodat je jezelf kunt onderscheiden van concurrenten. Hierbij wordt dus niet de styling van het lettertype of beeldelementen van het logo beschermd. Een woordmerk moet wel aan veel vereisten voldoen om geregistreerd te kunnen worden. Het moet onderscheidend vermogen hebben. Dit betekent dat klanten aan de hand van de naam moeten kunnen bepalen dat het merk bij jouw organisatie hoort. Dat is een van de redenen waarom beschrijvende woordmerken worden geweigerd. Net als dat sommige termen simpelweg voor iedereen beschikbaar moeten blijven.
Wanneer je jouw producten en/of diensten onder een unieke en onderscheidende naam aan de consument aanbiedt, gebruik je een merk dat je het beste tegen inbreuk kunt laten beschermen. Een woordmerk is het deel van een merkteken dat -in de meeste gevallen- de merknaam vertegenwoordigt. Cijfers kunnen daar eveneens onderdeel van zijn, maar ook kan het een slagzin betreffen. Wil je behalve de naam ook de huisstijl van je merk bewaken, dan kun je tevens kiezen voor een beeldmerk.
Wat is de functie?
Met een woordmerk kun je je onderscheiden van andere partijen. Dit is belangrijk voor jou als ondernemer, maar ook voor de consument, die zijn aankopen in een transparante markt doet. Een woordmerk heeft verschillende functies, waaronder identificatie en herkomst. Die laatstgenoemde is verreweg de belangrijkste. Wanneer klanten zich daarnaast met jouw woordmerk identificeren, roept dit een bepaalde emotie bij ze op en zal dit de waarde van je merk vergroten. Op die manier verkrijg je het monopolie op jouw merknaam. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, verkrijg je deze niet via inschrijving bij de Kamer van Koophandel.
Een merknaam is iets anders dan een handelsnaam
Wat je wel regelt via de Kamer van Koophandel, is je handelsnaam oftewel bedrijfsnaam. Dit is de naam waaronder je je onderneming voert. Registratie van je handelsnaam leidt niet automatisch tot bescherming ervan; daarvoor moet je het ook in de praktijk gebruiken. Bijvoorbeeld door het op je website te plaatsen of op advertenties te laten verschijnen. Een merknaam is de naam waaronder je jouw producten en/of diensten verkoopt. Deze naam kan hetzelfde zijn als de handelsnaam, maar vaker is dit niet het geval. Je merknaam bescherm je door merkregistratie.
Woordmerken, beeldmerken en logo’s
Niet zelden is de naam onlosmakelijk verbonden met een beeldmerk. Het is dan op zo een specifieke manier vormgegeven, dat er een monogram is ontstaan. Een voorbeeld hiervan is het merk Coca-Cola. Een monogram is een symbool dat uit meerdere letters en/of andere grafische symbolen is opgebouwd om zo herkenbaarheid te realiseren. Dit is iets anders dan een logo, welke verwijst naar een combinatie van een woord- en beeldmerk, zoals de naam Nike en de swoosh onder die naam. Een logo wordt gevormd door een gestileerd woord, een beeld of een combinatie daarvan.
Een sterk merk is niet beschrijvend
Om een woordmerk te kunnen laten goedkeuren voor registratie, mag deze niet te beschrijvend zijn. Het mag dus geen standaard woord of een combinatie van woorden betreffen die we in het dagelijks leven ook gebruiken. Het mag dus niet eenvoudigweg een beschrijving zijn van het product of de dienst die je aanbiedt. Een merk dat te beschrijvend is, mist per definitie onderscheidend vermogen. Dit is de vaakst aangevoerde reden door merkeninstanties om merkaanvragen af te keuren. Neem als voorbeeld het merk Diesel: deze is niet beschrijvend voor kleding en binnen die categorie een prima merk. Als brandstofmerk zou het afgekeurd worden.
Hoe realiseer je onderscheidend vermogen?
Het onderscheidend vermogen is het belangrijkste criterium van een toetsingsprocedure. Een merk met onderscheidend vermogen kun je op verschillende manieren bewerkstelligen. Zo kun je dus net als Diesel een naam bedenken die geheel niet doet denken aan de producten en/of diensten die onder die naam worden aangeboden, maar kun je er ook voor kiezen een beeldelement toe te voegen. Voor het beeldelement geldt eveneens dat deze niet te beschrijvend en algemeen moet zijn.
Het kun je een woordmerk vastleggen?
Wanneer je een woordmerk hebt ontwikkeld, wil je deze als ondernemer natuurlijk kunnen beschermen. Om dit te bewerkstelligen, deponeer je jouw woordmerk bij een merkenbureau. Dit is een andere term voor het indienen van een aanvraag tot merkregistratie. Heb je ambities om de producten en/of diensten die onder dit merk vallen ook buiten de Benelux op de markt te brengen? Dan kies je voor registratie bij EUIPO of WIPO.
Besluit je een woordmerk te gaan registreren, dan is het belangrijk dat deze aan alle absolute gronden en formele vereisten voldoet. Zo moet het deugdelijk, geoorloofd en rechtmatig zijn. De eerste twee punten bepalen voor het grootste deel het onderscheidend vermogen. Het derde punt wordt niet door de merkeninstantie zelf getoetst; in plaats daarvan kunnen houders van reeds bestaande merken bezwaar indienen wanneer zij van mening zijn dat de deponering in strijd is met hun rechten.
Hoe verloopt het registratieproces?
Voordat je jouw woordmerk gaat vastleggen, moet je onderzoeken of deze beschikbaar is. Vervolgens moet je de beschermingsomvang optimaliseren volgens de Nice classificatie en het merk indienen. De overheidsinstantie zal beoordelen of het merk op absolute gronden voldoet aan alle vereisten en het merk publiceren of weigeren. Als het woordmerk geweigerd wordt, dan kun je daar verweer tegen voeren om het alsnog geregistreerd te krijgen. Slaagt dit verweer niet, dan wordt het merk niet ingeschreven.
Als het merk gepubliceerd is, volgen de wettelijke termijnen waarbinnen oudere merken bezwaar kunnen maken. Gebeurt dit niet, dan wordt het merk ingeschreven en krijg je tien jaar bescherming. Na deze tien jaar kun je het telkens voor periodes van tien jaar verlengen.
De geldigheid van een merkregistratie
In de Benelux geldt het zogeheten first to file principe. In tegenstelling tot bij een handelsnaam levert het gebruik van een merknaam je niet de exclusieve rechten daarover op. Je moet je woordmerk eerst registreren om dit te bewerkstelligen. Merkregistraties hebben een geldigheid van tien jaar. Na die tien jaar kun je verlenging aanvragen. Dit kan onbeperkt, zodat je een woordmerk feitelijk altijd in stand kunt blijven houden. Je betaalt voor elke verlenging wel een vernieuwingstaks.
Optreden tegen inbreuk
Wanneer er onverhoopt merkinbreuk wordt gepleegd, heb je juridisch gezien gelukkig wel een stok om mee te slaan. Het eerste wat je doet wanneer iemand bijvoorbeeld namaakartikelen onder jouw merknaam verkoopt, is het versturen van een sommatiebrief. Geeft de betreffende partij daar geen gehoor aan, dan kun je een kort geding starten. En dienen nieuwe ondernemers in de toekomst een aanvraag tot merkregistratie in, dan kun je daar in de oppositietermijn bezwaar tegen maken.
