Exploitatierechten zijn de rechten om werken openbaar te maken. Daarnaast geeft het exploitatierecht aan de maker de keuze of zijn werk verveelvoudigd mag worden of niet. Zo zal een auteur van muziek zijn exploitatierechten veelal overdragen aan een manager die vervolgens zorg draagt voor verspreiding en een vergoeding regelt voor de auteur. Veel tekstschrijvers en dichters dragen hun exploitatierecht bijvoorbeeld over aan Buma/Stemra.
Wat is de betekenis van exploitatierecht?
Inhoudsopgave
Exploitatierechten zorgen ervoor dat uitvoerend kunstenaars, muziek- en filmproducenten en omroeporganisaties kunnen bepalen of hun product mag worden geëxploiteerd of niet. Enkel deze makers mogen middels hun rechten beslissen of iets bijvoorbeeld mag worden uitgezonden of verveelvoudigd.
Wat zijn exploitatierechten in het auteursrecht?
Het auteursrecht geeft de maker van een stuk letterkunde, wetenschap of kunst het exclusieve recht om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen.
Openbaar maken is een breed begrip. Hieronder valt namelijk de publicatie van een boek, maar ook het uitvoeren van een toneelstuk of het uitzenden van een tv-programma of radioprogramma. Uiteraard valt tegenwoordig uploaden van een werk op internet ook onder openbaar maken.
Als we artikel 13 van de auteurswet citeren betekent verveelvoudigen letterlijk:
Onder de verveelvoudiging van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt mede verstaan de vertaling, de muziek schikking, de verfilming of toneelbewerking en in het algemeen iedere gehele of gedeeltelijke bewerking of nabootsing in gewijzigden vorm, welke niet als een nieuw, oorspronkelijk werk moet worden aangemerkt.
Wat is het verband tussen exploitatierechten en persoonlijkheidsrechten?
Persoonlijkheidsrechten – of morele rechten – bewaken de persoonlijke band tussen de maker en zijn werk. De persoonlijkheidsrechten zorgen ervoor dat een maker zich kan verzetten tegen het openbaar maken van zijn werk. Daarnaast mag hij zich ook verzetten tegen wijziging en aantasting van zijn werk.
In tegenstelling tot de exploitatierechten kunnen persoonlijkheidsrechten niet worden overgedragen. Kan een maker middels exploitatierechten zorgdragen voor inkomsten door de exploitatie van zijn werk uit te besteden, kan hij zijn persoonlijkheidsrecht en daarmee zijn zeggenschap om openbaarmaking tegen te houden niet overdragen aan een andere partij, zoals bijvoorbeeld Buma/Stemra.
Welke exploitatierechten heeft een auteur?
Een auteur heeft middels zijn exploitatierechten dus de mogelijkheid om te beslissen of zijn werk openbaar gemaakt mag worden of mag worden gekopieerd, maar er is meer.
Een auteur kan een vergoeding vragen voor kopieën die van zijn werk worden gemaakt. Elke DVD die wordt verkocht bijvoorbeeld. Daarnaast kan een auteur het aantal kopieën dat men mag maken beperken. Hiervoor wordt vaak gekozen als een auteur voor zijn werk een bepaalde mate van exclusiviteit wil behouden. Hij zal dan de maximale oplage beperken.
Heb je exploitatierecht op een vertaling?
Onder exploitatierechten valt ook de vertaling van een werk. Als een auteur zijn stuk laat vertalen, dan kan hij voor elke vertaling een vergoeding verlangen en beslissen of het openbaar gemaakt mag worden en in welke oplage dat mag.
Veelal zal bij een vertaling het recht worden overgedragen waarbij de auteur een vergoeding ontvangt voor elk kopie.
Hoe kun je exploitatierecht overdragen?
Overdracht van exploitatierechten kan geheel of gedeeltelijk plaatsvinden. Persoonlijkheidsrechten kun je niet overdragen. De overdracht kent een schriftelijkheidsvereiste. Dit betekent dat het overdragen schriftelijk moet worden vastgelegd en dat alleen die afspraken gelden die in deze overeenkomst zijn vastgelegd.
Een artiest zal er vaak voor kiezen om zijn exploitatierecht over te dragen. Zo kan een producent de artiest de mogelijkheid bieden om alles professioneel op te nemen in een studio en zal deze producent er via marketing voor proberen te zorgen dat verspreiding van het werk een inkomen oplevert voor de artiest en de producent.
In ruil voor de tijd en investering van de producent ontvangt deze vaak zogenoemde royalties per verkocht exemplaar of per optreden. Het is ook mogelijk om de rechten in een keer volledig af te kopen.
