Als maker van een werk heb je automatisch auteursrecht. Je hoeft het dus niet te laten vastleggen of aanvragen. Maar let op, je kunt het wel vastleggen. Vaak gaat het bij auteursrecht om letterkunde, wetenschap of kunst. Bijna alle werken vallen hieronder: boeken, schilderijen, muziek, beeldhouwwerken, films, computerprogrammatuur, foto’s en gebruikersvoorwerpen. Deze rechten probeert de maker zijn werk te beschermen tegen misbruik door derden. De maker beslist zelf hoe, waar en wanneer zijn werk openbaar wordt. Het vastleggen is niet nodig, het ontstaat vanzelf wanneer een werk is ontstaan. Er hoeft niks te worden vastgelegd, maar het is een aanrader om dit wel te doen, door bijvoorbeeld datering of registratie.
Wat is auteursrecht?
Inhoudsopgave
Het auteursrecht beschermt de werken van de maker. Ook geeft dit je het recht om als auteur je werk te publiceren.
Er is een aantal eisen waar auteursrecht aan moet voldoen, te weten:
- Er is een maker;
- Een werk;
- Waarop een uitsluitend recht bestaat;
- Om dat werk openbaar te maken en te verveelvoudigen;
- Om de integriteit van het werk te bewaken;
- Behoudens de beperkingen die de wet stelt.
Auteursrecht bestaat uit exploitatierechten en persoonlijkheidsrechten.
Direct online jouw auteursrecht vastleggen?
Geen account nodig en in 1 minuut geregeld
Hoe werkt auteursrechtelijke bescherming?
Omdat je een werk gemaakt hebt, heb je vanzelf auteursrechtelijke bescherming. Het is mogelijk om deze auteursrechtelijke bescherming te versterken door het te laten vastleggen, maar het aanvragen is niet noodzakelijk om deze bescherming te verkrijgen.
Moet je auteursrecht aanvragen?
Auteursrecht ontstaat vanzelf nadat je iets hebt gecreëerd. Een boek, film of foto bijvoorbeeld. Zoals we in de inleiding aangaven hoef je het dus niet te laten aanvragen. Ook als je het niet hebt laten aanvragen kan je optreden tegen inbreuk op auteursrecht.
Hoe kun je auteursrecht vastleggen?
Maar het is wel verstandig om het te laten vastleggen. Je hoeft niets te laten vastleggen in een notariële akte, maar dit kan wel. Veel slimmer is om het vast te leggen via een online depot. Je legt dan jouw werken vast met een digitale datumstempel, zodat je altijd kunt aantonen dat jouw werk op een bepaalde datum bestond. Een dergelijk depot kan je hier online regelen.
Daarnaast kan je jouw werk publiceren en hierdoor vastleggen dat het op die datum bestond. Het is dan ook goed te bewijzen dat je het auteursrecht op die datum had. Vastleggen van door publiceren kan op veel manieren. Denk hierbij aan een tijdschrift of blog. Voor filmmateriaal is dit uiteraard lastiger, maar dat kun je vertonen en daardoor getuigen verzamelen dat jij auteursrecht op een werk hebt.
Wat kan je doen bij inbreuk op auteursrecht?
Als je te maken krijgt met inbreuk op auteursrecht, dan is het noodzaak om daar tegen op te treden. Van auteursrechtinbreuk is bijvoorbeeld sprake als jouw foto of tekst zonder toestemming is gepubliceerd. Dat kan in een boek of tijdschrift zijn, maar natuurlijk ook op een website op internet. Als inbreuk op jouw auteursrecht is gepleegd, dan kun je proberen om de zaak te schikken zonder tussenkomst van een rechter. Dit gebeurt heel vaak als het gaat om kleine bedragen. Bijvoorbeeld als iemand jouw foto heeft gebruikt op een website.
Een jurist stuurt dan namens jou een brief en zal met de tegenpartij een schadevergoeding overeenkomen. Ook zal worden afgesproken dat het auteursrechtinbreuk stopt en dat dat degene die inbreuk heeft gepleegd dit niet opnieuw zal doen. Het versturen van deze brief scheelt beide partijen veel geld en vaak is de zaak hiermee afgedaan. Het is wel heel belangrijk dat je de brief aangetekend verstuurd.
Als het om grotere bedragen gaat of grootschalige auteursrechtinbreuk en partijen komen er samen niet uit, dan loopt het eigenlijk altijd via de rechter. Je kunt de rechter dan vragen om de tegenpartij te dwingen het verspreiden van jouw werk te stoppen. Ook kun je een vergoeding claimen.
Wordt de inbreuk op jouw auteursrecht geclassificeerd als misdrijf, dan kan ook een geldboete en gevangenisstraf worden opgelegd aan de dader. De geldboete bedraagt maximaal € 82.000,- en de gevangenisstraf is maximaal 4 jaar.
Wat zijn exploitatierechten?
Auteursrecht bestaat uit twee exploitatierechten:
- Recht om werk openbaar te maken ( 12 AW)
- Recht om werk te verveelvoudigen ( 13 AW & art. 14 AW)
Uitvoerende kunstenaars, muziek en filmproducenten en oproeporganisaties hebben het recht om exploitatie van hun geleverde werk toe te staan of juist te verbieden.
Wat is persoonlijkheidsrecht?
Tussen werk en maker is een persoonlijke band. De persoonlijkheidsrechten beschermen de reputatie van de auteur.
Auteur kan bijvoorbeeld bezwaar maken wanneer zijn werk onder een andere naam wordt uitgegeven (gekopieerd). Hij kan optreden wanner zijn werk verminkt of aangetast wordt.
Wanneer auteur een schrijver is en zijn verhaal wordt aangepast door de uitgeverij, dan kan hij daar ook tegen optreden.
Het wetboek
Auteursrecht valt onder het intellectuele eigendom.
Artikel 1 van de Auteurswet zegt het volgende: “het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van wetenschap, letterkunde, of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken of te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.”
Register
Er zijn verschillende soorten registers, namelijk: merkregistratie, model (en tekeningen) registratie en octrooi registratie. Wanneer jij iets uitbrengt op de markt, is het handig om dit te dateren. Wanneer jij een datum op je product hebt, kan jij bewijzen dat jij als eerste het product op de markt hebt gebracht. Wanneer je dus een super idee hebt, is het verstandig om dit op te schrijven en daarna officieel te laten dateren.
– Merkregistratie
Met merkregistratie van Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom bescherm je de merknamen van jouw bedrijf binnen de Benelux. Wanneer iemand jouw handelsnaam kopieert of een merknaam kopieert, kan je doordat het merk geregistreerd is, hiertegen optreden. Je kunt er ook voor kiezen om een Europese merkregistratie te nemen. Deze beschermt jouw merknaam in 27 landen binnen de EU.
– Modelregistratie
Wanneer je iets ontwerpt wat nog niet op de markt is, wil je dat natuurlijk exclusief houden. Niemand mag er met jouw idee vandoor gaan. Dit model kan je laten registreren waardoor jouw ontwerp beschermd is. Een modelregistratie geldt voor vijf jaar. Na deze vijf jaar, kan je weer verlengen voor vijf jaar. Deze registratie vindt plaats bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom.
– Octrooiregistratie
Een octrooi is het recht om anderen te verbieden wat in het octrooi beschreven staat te maken. Een octrooi wordt alleen uitgegeven voor uitvindingen. Ondanks dat de wet geen duidelijke definitie geeft van het woord uitvinding kan het betrekking hebben op een:
- Voortbrengsel
- Werkwijze
- stof
Octrooiregistratie of patent aanvragen doe je bij het Benelux Patent Platform.
Hoe kun je auteursrecht overdragen?
Door overdracht krijgt het auteursrecht een andere eigenaar. De maker kan zijn rechten overdragen aan een ander persoon of organisatie. Overdracht moet gebeuren in een schriftelijke akte. Wanneer dit niet gebeurt in een schriftelijke akte is er sprake van ongeldige auteursrechtoverdracht.
Per 1 juli 2015 is er een nieuwe regel in de wet geregeld: “use it, or lose it”. Wanneer jouw werk onvoldoende of niet langer wordt gebruikt, kan je het recht terugkrijgen als maker.
Overdragen van auteursrecht kan geheel maar ook gedeeltelijk. Dit is geregeld in artikel 2 van de Auteurswet.
Hoe kun je de rechten afkopen?
Overdracht van het volledige auteursrecht is mogelijk, auteur heeft wel altijd recht op een billijke vergoeding. Je kunt het ook afkopen volgens artikel 25d lid 1 van Auteurswet.
Voor auteursrecht afkopen kun je bijvoorbeeld een licentieovereenkomst opstellen waarbij je het gebruiksrecht krijgt, maar je kunt het ook in zijn geheel afkopen. Hierbij is het wel verstandig om een jurist in te schakelen die dit vastlegt in een overeenkomst.
Hoe werkt een licentie?
Wanneer een licentie wordt vrijgegeven, blijft het auteursrecht bij dezelfde persoon. De maker geeft alleen toestemming om zijn werk te laten gebruiken. Voor een licentie is geen schriftelijke akte nodig. Het is wel verstandig om de afspraken schriftelijk vast te laten leggen in een licentieovereenkomst.
Kun je de rechten erven?
Auteursrecht blijft na overlijden nog steeds bestaan. De auteur hoeft hier niets voor te doen. Er is een wet die ervoor zorgt dat auteursrechten zeventig jaar na overlijden blijven bestaan. Na die zeventig jaar vervallen de auteursrechten. Het gaat dus automatisch over op erfgenamen. Wanneer overledene geen testament heeft opgesteld, gaan auteursrechten over naar, wat volgens de wet, erfgenamen zijn.
Bij persoonlijkheidsrechten gaan na overlijden rechten niet automatisch over naar erfgenamen. Deze rechten moeten beschreven staan in een testament of een handgeschreven codicil.
Wat gebeurt er met de rechten na faillissement?
Bij faillissement van een bedrijf, vallen auteursrechten in de boedel en worden deze doorverkocht door de curator. Wel kunnen van te voren afspraken worden gemaakt en kan de maker zijn rechten terugkrijgen wanneer een bedrijf failliet dreigt te gaan.
Wanneer een licentie is verleend en de opdrachtgever gaat failliet, dan kan de maker de licentieovereenkomst eindigen en zijn rechten terugkrijgen.
Gebruik van het copyright-symbool ©
In Nederland is het niet verplicht om het copyright-symbool te gebruiken. Dit kan zeker wel zinvol zijn. Het kan namelijk als waarschuwing dienen: “dit werk is beschermd, dient niet gekopieerd te worden!”
Wat gebeurt er na overlijden?
Auteursrecht blijft van kracht tot zeventig jaar na overlijden. Wanneer er niets geregeld is in een testament, dan gaan auteursrechten naar de ‘wettelijke’ erfgenamen. Wanneer het recht wordt overgedragen naar een rechtspersoon, bijvoorbeeld een stichting, dan blijft het zeventig jaar van kracht vanaf de eerste publicatie van het werk.
Uitzonderingen
Er is een aantal uitzonderingen in de wet geregeld waardoor je niet altijd toestemming nodig hebt voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk. Door deze uitzondering is bijvoorbeeld dit artikel toegankelijk voor jou om te lezen. Je mag hem niet kopiëren, maar je mag hem wel lezen en informatie eruit halen. De nadruk ligt hier wel op ‘eigen’, het moet voor jouw eigen studie zijn of voor jouw eigen gebruik.
In het onderwijs mag heel veel met beschermde auteursrechtelijke werken gewerkt worden. Wanneer dit niet zo zou zijn, wordt het onderwijs te veel belemmerd. Er is namelijk een uitzondering die zegt: als auteursrechtelijk beschermd werk gebruikt wordt voor onderwijsdoeleinden, vallend in het leerplan, dan mag dit worden gebruikt zonder toestemming of vergoeding.
Software daarentegen mag nooit gekopieerd worden, ook niet als het voor eigen gebruik is.
En hoe zit het met verjaring?
Artikel 37-42 van de Auteurswet regelen de duur van auteursrecht en dus de verjaring. De duur loopt tot zeventig jaar na de dood van de maker. Het kan door de rechter nietig worden verklaard wanneer er geen sprake is van ‘werk’. Dit houdt in dat het oorspronkelijke karakter en de persoonlijke stempel ontbreken van de maker. Auteursrecht kan niet eindigen wanneer een rechthebbende afstand wil doen. Hij kan wel besluiten niets met deze rechten te doen.
Jurisprudentie
Hieronder vind je een aantal uitspraken betreffende auteursrecht:
|
Rechtsoort
Civiel overig Datum uitspraak 24-05-2004 Status gepubliceerd |
Soort procedure
Kort geding Instantie gepubliceerd Rechtsoort Rechtbank Haarlem |
Auteursrecht, erkenning buitengerechtelijke ontbinding en meerwerk. Toegevoegde onderdelen aan Friedriechsorgel geen “werk van kunst” in de zin van artikel 10 lid 1 aanhef en onder 6 van de Auteurswet, nu het voornamelijk restauratiewerkzaamheden betreft zonder eigen persoonlijk karakter. Geen auteursrechtelijk bescherming eigen persoonlijke klank… |
|
Rechtsoort
Handelszaak Datum uitspraak 17-04-2007 Status gepubliceerd |
Soort procedure
Eerste aanleg – enkelvoudig Instantie gepubliceerd Rechtsoort Rechtbank Roermond |
Uitgever maandblad heeft inbreuk gemaakt op auteursrecht fotograaf door geen toestemming te vragen voor publicatie van foto’s. Een overeenkomst tot publicatie tussen uitgever en schrijver van een artikel waarin de foto’s waren vervat, maakt dit niet anders. |
|
Rechtsoort
Handelszaak Datum uitspraak 25-06-2008 Status gepubliceerd |
Soort procedure
Eerste aanleg – meervoudig Instantie gepubliceerd Rechtsoort Rechtbank Almelo |
Eiser vorderde in deze procedure terugplaatsing van het door hem in opdracht van de gemeente Dinkelland vervaardigde oorlogsmonument op de oorspronkelijke plaats. |
|
Rechtsoort
Handelszaak Datum uitspraak 07-04-2004 Status gepubliceerd |
Soort procedure
Eerste aanleg – enkelvoudig Instantie gepubliceerd Rechtsoort Rechtbank Middelburg |
Fotograaf vordert afdrukken terug die hij in de periode 1987-1997 aan de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC) heeft geleverd en subsidiair schadevergoeding, indien de afdrukken niet meer aanwezig zijn. Geen eigendomsoverdracht van de afdrukken aan PZC, alleen houderschap. PZC dient schade te verhoeden voor vernietigde afdrukken… |
|
Rechtsoort
Handelszaak Datum uitspraak 06-06-2007 Status gepubliceerd |
Soort procedure
Eerste aanleg – meervoudig Instantie gepubliceerd Rechtsoort Rechtbank ‘s-Hertogenbosch |
Auteursrecht op Fatboy the Original erkend. H.M.G. c.s. maken daarop inbreuk. Ook is sprake van onrechtmatige slaafse nabootsing door H.M.G. c.s. |
|
Rechtsoort
Bouwen Datum uitspraak 29-08-2007 Status gepubliceerd |
Soort procedure
Voorlopige voorziening Instantie gepubliceerd Rechtsoort Rechtbank Almelo |
Is een gedenkteken zodang verbonden met een rijksmonument dat deze de status van monument verkrijgt waardoor een sloopvergunning moet worden geweigerd? |
|
Rechtsoort
Handelszaak Datum uitspraak 20-07-2005 Status gepubliceerd |
Soort procedure
Eerste aanleg – enkelvoudig Instantie gepubliceerd Rechtsoort Rechtbank Zwolle |
Terecht beroep op artikel 18 Auteurswet (oud). |
Advocaat auteursrecht
Een advocaat auteursrecht kan je uitstekend helpen bij optreden tegen auteursrechtinbreuk en auteursrechtelijke bescherming in het algemeen. Onze advocaten auteursrecht bieden juridische hulp binnen het gehele spectrum van intellectueel eigendom.
